استهلاک دارایی ثابت چیست ؟
استهلاک دارایی به معنی کاهش کیفیت، کمیت یا ارزش یک دارایی است و در واقع معیاری برای دوام یک دارایی ثابت است. در حقیقت استهلاک دارایی معادل واگذاری ارزش آن ها به محصول تولید شده توسط آنها است. در واقع انتظار میرود با گذشت زمان، کارایی و بهرهوری داراییهای ثابت که به طور مستمر از آن استفاده میشود، کاهش یابد
استهلاک دارایی ثابت و روش های محاسبه آن
داراییهای مشهود هر سازمان، دارای طول عمر محدودی هستند که با گذشت زمان دچار استهلاک شده و ارزش آنها به مرور کم میشود و طی دوره ای که مورد استفاده قرار میگیرند مستهلک شوند. استهلاک به معنی تخصیص نظاممند مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن است. هر ساله قبل از بستن حسابها و انتقال به دوره مالی جدید، باید استهلاک مربوط به داراییها را محاسبه و هزینه استهلاک دارایی ثابت شناسایی شده را ثبت نمایید.
بعد از آشنایی با مفهوم استهلاک و هزینه استهلاک، در ادامه این مقاله آموزشی ابتدا به تعریف حساب استهلاک انباشته دارایی و ارزش دفتری پرداختهایم و سپس روشهای محاسبه استهلاک دارایی ثابت به تفصیل توضیح داده میشود.
حساب استهلاک انباشته دارایی چیست؟
بعد از تعیین استهلاک سالیانه دارایی، این هزینه در حساب «استهلاک انباشته دارایی» ذخیره میشود. حساب استهلاک انباشته دارایی یک نوع حساب دارایی با ماهیت بستانکار و کاهنده حساب آن دارایی می باشد. حساب استهلاک انباشته در ترازنامه برای مشخص شدن خالص دارایی استفاده میگردد.
ارزش دفتری چیست؟
تفاوت بهای تمام شده دارایی و استهلاک انباشته آن، ارزش دفتری گفته میشود
روشهای محاسبه استهلاک دارایی ثابت
محاسبه استهلاک دارایی طبق ماده ۱۴۹ قانون مالیات های مستقیم به سه روش به شرح زیر انجام میشود که در ادامه هر روش به تفصیل توضیح داده میشود.
۱- روش خط مستقیم
۲- روش مانده نزولی
۳- روش تعداد تولید
۱- محاسبه استهلاک دارایی به روش خط مستقیم
در این روش، مبلغ استهلاک پذیر دارایی طی دوره عمر مفید تعیین شده در جدول استهلاکات به طور مساوی در هر سال مستهلک میگردد. در واقع در این روش با گذشت زمان یک مبلغ ثابت از ارزش دارایی به صورت سالیانه کسر میگردد. برای محاسبه هزینه استهلاک دارایی به روش خط مستقیم به صورت زیر اقدام می شود
عمر مفید / (ارزش اسقاط – بهای تمام شده دارایی) = هزینه استهلاک به روش خط مستقیم
به عنوان مثال فرض کنید بهای تمام شده دارایی ثابت مجموعهای که در ابتدای سال ۱۳۹۶ خریداری شده، مبلغ ۵۵۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال با عمر مفید ۱۰ سال است و ارزش اسقاط دارایی مبلغ ۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال است. بنابراین چنانچه این مجموعه از روش خط مستقیم استفاده نماید هزینه استهلاک سالیانه به شرح زیر است:
۵۵۰۰۰۰۰۰ = ۱۰ / (۵۰۰۰۰۰۰ – ۵۵۵۰۰۰۰۰۰) = هزینه استهلاک دارایی
در روش محاسبه هزینه استهلاک دارایی به روش خط مستقیم هزینه استهلاک دارایی برای هر سال معادل ۵۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال میباشد که تا پایان ۱۰ سال به ارزش اسقاط خود یعنی ۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال میرسد.
در جدول زیر استهلاک سالیانه دارایی ثابت مجموعه، به همراه استهلاک انباشته و ارزش دفتری دارایی به روش خط مستقیم نمایش داده شده است.
۲- محاسبه استهلاک به روش مانده نزولی
در این روش، میزان استهلاک هر سال با اعمال نرخ تعیین شده در جدول استهلاکات نسبت به مانده ارزش دفتری دارایی محاسبه میگردد و هنگامی که مانده ارزش دفتری دارایی به کمتر از ۵ درصد بهای تمام شده دارایی برسد، کل مانده ارزش دفتری در سال بعد یکجا قابل استهلاک است. برای محاسبه هزینه استهلاک دارایی به روش مانده نزولی میتوانید به صورت زیر اقدام نمایید.
نرخ استهلاک * (استهلاک انباشته دارایی – بهای تمام شده دارایی) = هزینه استهلاک به روش مانده نزولی
به عنوان مثال فرض کنید بهای تمام شده دارایی مجموعهای که در ابتدای سال ۱۳۹۷ خریداری شده، مبلغ ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال با نرخ استهلاک ۱۰ درصد است. بنابراین چنانچه این مجموعه از روش مانده نزولی استفاده نماید هزینه استهلاک سالیانه به شرح زیر است:
۵۰۰۰۰۰۰ = ۱۰% * (۰ – ۵۰۰۰۰۰۰۰) = هزینه استهلاک دارایی سال اول
۴۵۰۰۰۰۰ = ۱۰% * (۵۰۰۰۰۰۰ – ۵۰۰۰۰۰۰۰) = هزینه استهلاک دارایی سال دوم
۴۰۵۰۰۰۰ = ۱۰% * (۹۵۰۰۰۰۰ – ۵۰۰۰۰۰۰۰) = هزینه استهلاک دارایی سال سوم
۳- محاسبه استهلاک به روش تعداد تولید
در این روش، استهلاک هر سال بر مبنای میزان تولید محصول نسبت به کل ظرفیت تولید دارایی محاسبه میشود. در واقع در این روش، استهلاک به ازای هر واحد تولید یا کارکرد ثابت است. برای محاسبه هزینه استهلاک دارایی به روش تعداد تولید میتوانید به صورت زیر اقدام نمایید.
فرمول استهلاک انباشته به روش تعداد تولید
میزان تولید / (ارزش اسقاط – بهای تمام شده دارایی) = هزینه استهلاک هر واحد تولید
به عنوان مثال فرض کنید ماشین آلاتی در ابتدای سال ۱۳۹۸ خریداری میشود، که مبلغ آن ۱۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال و ارزش اسقاط آن ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال برآورد میشود که در طول عمر مفید خود میتواند ۲۰۰۰۰ واحد کالا تولید نماید. چنانچه در سال ۱۳۹۸ تعداد ۱۰۰۰ عدد کالا و در سال ۱۳۹۹ تعداد ۲۰۰۰ عدد کالا تولید شود. نحوه محاسبه استهلاک دارایی به روش تعداد تولید به شرح زیر است:
۵۰۰۰ = ۲۰۰۰۰ / (۲۰۰۰۰۰۰۰ – ۱۲۰۰۰۰۰۰۰) = هزینه استهلاک هر واحد تولید
بعد از مشخص شدن هزینه استهلاک سالیانه دارایی همانطور که گفته شد این هزینه در حساب ذخیره استهلاک نگهداری میشود. به عنوان مثال فرض کنید هزینه استهلاک ساختمان برای سال ۱۳۹۹ مبلغ ۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال است
مفهوم استهلاک چیست؟
این یکی از سوالات مهم برای اشخاص حقیقی و حقوقی که با امور مالیاتی سر و کار دارند میباشد. استهلاک به معنای کاهش ارزش داراییهای سازمان است، که به مرور زمان کاهش پیدا میکند. مفاد جدول استهلاک ماده 149 و مقررات جدول استهلاک ماده 149 منابع مهمی در خصوص نحوه محاسبه استهلاک هستند.
عمل مستهلک کردن باید طبق اصول حسابداری و برنامه مالی باشد، تا هزینه استفاده از داراییها در صورتهای مالی ثبت شود.
نکته :
استهلاک دارایی به معنی کاهش کیفیت، کمیت یا ارزش یک دارایی است و در واقع معیاری برای دوام یک دارایی ثابت است. در حقیقت استهلاک دارایی معادل واگذاری ارزش آن ها به محصول تولید شده توسط آنها است. در واقع انتظار میرود با گذشت زمان، کارایی و بهرهوری داراییهای ثابت که به طور مستمر از آن استفاده میشود، کاهش یابد.
تاریخ محاسبه استهلاک دارایی ثابت
مبداء محاسبه استهلاک دارایی ها از ابتدای ماه بعد از بهره برداری می باشد. در موارد غیر فعال و یا بلا استفاده مانده دارایی بیش از ۶ ماه متوالی در یک دوره مالی ، هزینه استهلاک در این دوره را به میزان ۳۰% محاسبه میشود.
هزینه استهلاک در صورت سود و زیان
هر شرکت یک سری تجهیزات را به عنوان دارایی بلند مدت در اختیار دارد که طبیعتا این تجهیزات هر چند مدت یکبار به تعمیرات احتیاج خواهند داشت. هزینهای که برای تعمیرات این تجهیزات در نظر گرفته میشود را هزینه استهلاک در صورت سود و زیان میخوانیم.
انواع دارایی ثابت
دارایی های ثابت به دو دسته مشهود و نامشهود تقسیم میشوند، همانطور که از کلمه ثابت مشخص است، دارایی ثابت مشهود قابلیت لمسشدن را دارند، اما دارایی ثابت نامشهود قابلیت لمس شدن ندارد، قابلیت نقدینگی دارایی های ثابت مشهود زمانبر است و این داراییها متعلق به سازمانها هستند.
عمر مفید دارایی ثابت به مدت زمانی گفته میشود که یک شرکت یا واحد تجاری از دارایی خود استفاده و بهرهبرداری میکند. در ضمن تعداد واحدهایی که دارایی ثابت برای واحد تجاری تولید میکند هم بخشی از عمر مفید در نظر گرفته میشود.
