بودجه
بودجه و اعتبارات برآوردی از درآمد و هزینهها در یک دوره زمانی مشخص در آینده است که امکان این میدهد برای پول خود یک برنامه هزینه ایجاد کنید.
همچنین بخش مهمی از فرایند برنامه ریزی در یک سازمان می باشد و یک راهنمایی مناسب برای رسیدن به برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت سازمان است .
بودجه بندی چیست
در بودجه بندی علاوه بر تعین هدف های کمی و بیان فعالیت های اجرایی اقدام به پیشن بینی منابع مالی فعالیت ها در قالب دو اصل مچینگ و هچینگ می شود بودجه بندی جامع در حسابداری صنعتی یکی از مهترین سرفصل درسی می باشد.
انواع بودجه
بودجه ریزی انواع مختلفی دارد. حسابداری و مدیر مالی که بخواهد کار بودجه بندی در شرکت را انجام دهد، باید به انواع بودجه و نحوه مدیریت آنها آگاه باشد.
1- سنتی
در روش سنتی، بودجه طبق فصول و مواد هزینه مشخص شده، تخصیص داده میشود. عناوین، نوع و ماهیت هر بودجه مشخص است اما مشخص نیست که دادن این بودجه، چه هدفی در سیستم دارد. اینکه بودجه برای اجرای کدام برنامهها و فعالیتها هزینه میشود، مشخص نیست. به همین دلیل نمیتوان میزان اثربخشی و بازدهی بودجه را تعیین کرد. همچین، امکان بررسی تناسب بودجه و فعالیت وجود ندارد.
2- افزایشی یا خطی
در این روش، بودجه ریزان و حسابداران، کار سختی برای مشخص کردن بودجه ندارند. در این روش، بودجه سال جدید بر مبنای بودجه سال گذشته تدوین میشود. تنها عامل تفاوت و تغییر، نرخ تورم، تعدیل قیمت کالاها و خدمات و برآورد توسعه عملیاتها است.
3- برنامه ای
این روش عمدتاً توسط ادارات و سازمانهای دولتی انجام میشود. در بودجه ریزی برنامه ای، پیش بینی برنامهها، فعالیتها و وظایف سال جاری انجام میشود.
4- بر مبنای صفر یا اولویت گرا
در این روش، هر فعالیت و برنامه از مبنای صفر مجدداً مورد بررسی و بازرسی قرار میگیرد. این کار مشخص میکند که آیا تخصیص بودجه به این فعالیت توجیهی دارد یا خیر. نحوه انجام این روش در بررسی فعالیتها بر مبنای صفر (و نه بر مبنای سال قبل) است.
5- عملیاتی
در بودجه ریزی عملیاتی، یک میزان بودجه ثابت و یک میزان متغیر وجود دارد. مجموع بودجه مورد نیاز برنامهها و عملیاتهای سال جاری، میزان متغیر را مشخص میکند. یعنی در پایان سال، بررسی میشود که آیا با تخصیص این بودجه، به مجموعه اهداف و برنامهها رسیده ایم یا نه.
6- بر مبنای فعالیت
در این روش، ابتدا هدفها و اولویتهای اساسی مشخص میشود. با اولویت بندی اهداف، برنامهها و فعالیتهای لازم برای رسیدن به این اهداف هم مشخص خواهد شد. هزینه لازم برای انجام هر فعالیت هم برآورد و پیش بینی شده و در بودجه قرار میگیرد.
مبانی مورد استفاده بودجه بندی در حسابداری
به جز موارد ذکر شده به عنوان انواع آن در حسابداری، مواردی هم به عنوان مبانی بودجه در حسابداری وجود دارد.
نظامهای بودجه بندی
1- بر مبنای نقدی
در این شیوه، اعتبارات و پرداختها بر مبنای نقدی پیش بینی میشود و محدودیتهای پرداخت را معین میکند. این روش برای کنترل مخارج و تطبیق آن با اصول و مقررات موجود مناسب است.
2- بر مبنای تعهدها
در این روش، اعتبارات، محدودیتهای پرداخت و ایجاد تعهد را مشخص میکند. به این معنی که در روش مبنای تعهدها، اعتبارات به عنوان حدود مجوزهای قانونی برای ایجاد دین و بدهی ناشی از تحویل کالا یا خدمت و اجرای قراردادهای قابل پرداخت را معین میکند.
3- بر مبنای تعهدی
اگرچه در ظاهر این مبنا همانند بودجه بندی بر مبنای تعهدهاست اما در واقع در روش بر مبنای تعهدی، اعتبارات حدود پرداخت و ایجاد تعهدها را شامل نمیشود. کنترل وجوه نقد هم با استفاده از نظام خزانه داری صورت میگیرد. در این روش تعهدی چون اطلاعات مربوط به بدهیها و یارانههای مورد استفاده افشا میشوند، مزیت هایی مثل شفاف سازی و تشریح سیاست گذاریهای دولتی و خصوصی برخوردار است.
سیستم کنترل بودجه چیست؟
در بودجه ریزی و بودجه بندی شرکتهای دولتی و خصوصی، آنچه بیشترین اهمیت را دارد، وجود امکان کنترل و نظارت بر روی هزینه و خرج بودجه است. مصرف اعتباراتی که به هر واحد مالی داده میشود، باید طبق مقررات و اصولی باشد که هم از طرف منابع بین المللی و هم از طرف خود شرکت تدوین میشود. بنابراین لازم است برای کنترل بودجه و اعتبارات، از تمامی ابزارهای لازم کمک گرفت.
اهداف تهیه بودجه
بودجه هم مانند دیگر بخشهای امور مالی و واحد حسابداری، دارای اهداف مشخص و حتی شخصی است که باید تعریف و بازرسی شود. در صورتی که این اهداف در بودجه ریزی و بودجه بندی عملی نشود، یک جای کار لنگ خواهد زد.
- تهیه و تنظیم جزییات برنامه و فعالیتهای مورد نظر
- مشخص کردن فعالیتها بر اساس ارقام طی دورههای زمانی مختلف
- برآورد و پیش بینی هزینه کرد فعالیتهای شرکت در آینده
- هماهنگ کردن فعالیت بخشهای مختلف سازمان برای رسیدن به اهداف مورد نظر
- ایجاد استاندارد و تعیین مسئولیتهای هر بخش و واحد
- مشخص کردن حد و حدود هر واحد از شرکت بر اساس بودجه
- مشخص کردن مغایرتها و انحرافات مالی در هر قسمت
اصول و ضوابط تهیه
برای تهیه باید اصول و استانداردهای مشخصی را رعایت کنید. برای انجام درست بودجه ریزی در حسابداری، رعایت اصول زیر الزامی است:
- داشتن سیاستهای مشخص و اهداف قابل دستیابی
- داشتن ساختار سازمانی مشخص
- تعیین مسئولیتها برای هر بخش
- طبقه بندی مناسب برای هر عملیات مالی
- مشخص کردن نوع هزینه و میزان آن
- وجود نظام حسابداری مشخص و منظم برای بررسی ارقام بودجه با ارقام عملیاتی
- توجه به محدود کنندهها در تعیین و پیش بینی
انواع روشهای برآورد
بودجه دو طرف مشخص دارد؛ درآمد و اعتبار – هزینه و مخارج. سنجش و برآورد برای هر دو طرف انجام میشود. یعنی شما باید هنگام پیش بینی در حسابداری شرکت، هم درآمدهای سال جدید را پیش بینی کنید و هم هزینههای تازه را برآورد نمایید. برآورد ارقامی که پایه و اساس منطقی نداشته باشد، نه تنها نمیتواند شما را به هدفتان برساند، بلکه باعث ایجاد ضرر و زیان مالی و زمانی میشود.
تغییر قیمت و دستمزد، نرخ تورم، نرخ افزایش قیمت مواد اولیه، هزینههای مربوط به توسعه و گسترش و… میتواند در این بخش اعمال شود.
تفاوت بودجه ریزی و برنامه ریزی در مدیریت
برنامه ریزی و بودجه ریزی دو عملگر متفاوت مدیریتی است که با وجود اینکه شبیه به هم هستند و بسیاری از افراد این دو مورد را یکسان میدانند، دو عملگر بسیار متفاوت است که درک آن در کیفیت مدیریت بسیار تاثیر گذار است.
بودجه ریزی در معنای کلی به عنوان یک برنامه کلی برای بودجه تلقی میشود که بر خلاف نام آن، هیچ بودجه یا سرمایهای در آن نهفته نیست.
تفاوت بودجه ریزی و برنامه ریزی در سازمان و مدیریت
مهمترین تفاوتی که در بودجه ریزی و برنامه ریزی خودنمایی میکند، هدف این دو تکنیک مدیریتی است.
به بیانی دیگر، برنامه ریزی یعنی هدفگذاری و بودجه ریزی بر مبنای تخصیص منابع شکل میگیرد که هویت مستقلی را برای هر دو آنها به ارمغان میآورد.
در بودجه ریزی تصمیمات و تمام انتظاری که از عملکرد سازمان داریم این است که منابع چگونه به مصرف برسند.
فایل اکسل (عملیاتی و مالی)
فایل اکسل عملیاتی و مالی شامل مجموعه زیر می باشد
- فروش
- تولید
- مواد مستقیم
- دستمزد مستقیم
- سربار ساخت
- موجودی پایان دوره
- بهای تمام شده کالای فروش رفته
- هزینه های اداری و فروش
- صورت سود و زیان بودجه شده
- بودجه بندی نقدی
- بودجه بندی ترازنامه
طراحی بودجه جامع در نرم افزار EXCEL
