بهای تمام شده شرکتهای خدماتی چگونه محاسبه می شود ؟
شرکتهای خدماتی برخلاف شرکتهای دیگر با خرید کالا سر و کار ندارند و در محاسبه بهای تمام شده آنها موجودی کالا وجود نداشته و تعیین بهای تمام شده خدمات ارائه شده محور گرد آوری اقلام بهای تمام شده میباشد.در تعریف بهای تمام شده میتوان گفت مجموع تمام هزینههای مصرفی در ارائه خدمات نیز می گویند
مدیران شرکت خدماتی با کنترل هزینهها در خصوص تغییر رویکرد مجموعه خود در رابطه با ارائه خدمات به مشتریان میتوانند تصمیماتی صحیح اتخاذ نمایند. در واقع به جمع هزینههای مصرفی جهت ارائه خدمات به مشتریان توسط یک شرکت خدماتی بهای را می گویند.
نحوه حسابداری شرکتهای خدماتی به این صورت است که علاوه بر محاسبه درآمد و هزینه شامل خرید دارایی، ایجاد بدهی و افزایش سرمایه نیز میباشد.
بودجه بندی صحیح
هنگامی که مدیران یک واحد اقتصادی تصور دقیقی از نحوه هزینههای خود داشته باشند، میتوانند بودجه بهتری را برای آینده شرکت برنامه ریزی کنند. حسابداری بهای تمام شده شرکت خدماتی (Cost of service company) میتواند به بودجه بندی شرکت کمک کند.
افزایش کار آمدی شرکت
در یک شرکت خدماتی با بررسی مدت زمان و تعداد نیرویی که خدمات خاصی را ارائه می دهند میتوان در خصوص تعادل زمان و تعداد نیروی مورد نیاز به یک ثبات لازم برسند در واقع بررسی فرایند شرکت منجر به بهبود آن میگردد. در نتیجه به بهبود فرایندها کارآمدی شرکت افزایش پیدا میکند
افزایش سود
جهت محاسبه ابتدا می بایست با استفاده از سیستم عملیاتی نسبت به جذب هزینههای مستقیم برای هر موضوع هزینه یابی اقدام گردد.
اگر از علاقمندان به حوزه حسابداری و خدمات مالی هستید جهت اطلاعات بیشتر میتوانید به مقاله شرکت حسابداری و خدمات مالی مراجعه نموده و اطلاعات خود را در این حوزه افزایش دهید
هزینهیابی برمبنای فعالیت شرکت خدماتی
یکی از سیستمهای نوین هزینه یابی شرکتهای خدماتی که بیشتر بر روی هزینههای غیر مستقیم تمرکز دارد، هزینه یابی بر مبنای فعالیت میباشد.
استفاده از این روش منجر به ارائه خدمات بهتر همراه با هزینههای کمتر میگردد. زیرا در این سیستم از مبنای تسهیم هزینه متناسب با هر فعالیت استفاده میشود که همین امر به آسانی قادر به سنجش روشهای نوین در محاسبه است
هزینه یابی سفارش کار شرکت خدماتی
هزینه یابی سفارش کار یکی از روشهای هزینهیابی بوده که بیشتر در شرکتهای مولد مورد استفاده قرار می گیرد اما در شرکتهای بازرگانی و خدماتی نیز قابل استفاده میباشد.
هزینه یابی سفارش کار مجموعه روش هایی است که برای جمع آوری، تشخیص، ثبت و تخصیص هزینهها و همچنین تفکیک سفارشها از نقطه شروع تا پایان عملیات خدماتی مورد استفاده قرار می گیرد.
هزینه یابی مرحله ای شرکت خدماتی
بهای تمامشده خدمات در سیستم هزینه یابی مرحله ای در یک دوره زمانی محاسبه میشود.
جهت محاسبه بهای تمام شده شرکتهای خدماتی (Cost of service company) در روش هزینهیابی مرحله ای برای هریک از دوایر خدمت یک حساب کار در جریان در دفتر کل افتتاح شده و سپس بهای تمامشده خدمات بر حسب دوایر ارائه دهنده آن خدمات تعیین میگردد.
فرمولهای محاسبه
تفاوت عمده ای که شرکتهای خدماتی با شرکتهای دیگر دارد این است که در محاسبه بهای تمام شده شرکتهای خدماتی هزینه مواد نخواهیم داشت و بهای تمام شده خدمات شامل دستمزد و سربار میباشد.
شرکتهایی که با کالا و مواد سر و کار دارند و فرمول بهای تمام شده در این دو نوع شرکت به شرح زیر است:
مواد مستقیم + سربار + دستمزد مستقیم = بهای تمام شده
شرکتهای خدماتی با کالا و مواد سرکار ندارند در نتیجه دو عنصر اصلی بهای تمام شده شرکتخدماتی دستمزد مستقیم و سربار میباشد که فرمول آن به شرح زیر است:
سربار + دستمزد مستقیم = بهای تمام شده شرکت خدماتی
بهای تمام شده کالای ساخته شده سمت راست ترازنامه تحت عبارت موجودی کالا با ماهیت دارایی ذخیره میشود که شامل موجودیهای مواد اولیه و سربارهای ساخت در فرمول قیمت تمام شده میباشد. فرمول بهای تمام شده کالای ساخته شده به شرح زیر است:
بهای تمام شده کالای در جریان ساخت پایان دوره + موجودی کالای در جریان ساخت ابتدای دوره + هزینههای خدمات = بهای تمام شده کالای ساخته شده
هزینههای خدمات نیز طبق فرمول زیر محاسبه میگردد:
هزینه سربار + هزینه دستمزد مستقیم + هزینه مواد مستقیم = هزینههای خدمات
ABC چیست و به چه کار میآید؟
ABC مخفف کلمه (Activity Based Costing) یا هزینه یابی بر مبنای فعالیت میباشد. طبق این روش با بررسی فعالیت هایی که در فرآیند عملیات دخالت دارند، اطلاعات دقیق بهای تمام شده شرکتهای خدماتی را تحویل می دهد. همچنین هزینه هایی که صرف فعالیتهای مختلف شده اند با تجزیه و تحلیل به دست می آید و در نهایت اطلاعات بدست آمده سبب افزایش سود شرکت میگردد.امکان کنترل هزینه ها، ارزیابی دقیق صحیح عملیات مالی، یافتن عملیات با هزینههای مضاعف یا عملیات بدون ارزش و کم ارزش، نظارت دقیق در برنامه ریزی عملیات و تصمیم گیری، مشخص نمودن قیمت دقیق محصولات و خدمات و در نهایت تعیین دقیق و منطقی بهای تمام شده شرکتخدماتی از جمله مزایای روش مذکور میباشد.
چه شرکت هایی بهتر است از سیستم ABC استفاده کنند؟
استفاده از هزینهیابی بر مبنای فعالیت در شرکتهای با شرایط زیر میتواند مناسب تر باشد:
- شرکت هایی که هزینه سربار زیادی داشته باشند.
- شرکتهایی که جریان پیچیده و غیر معمول دارند.
- شرکت هایی که در جریان خود از ماشین آلات پیشرفته و خودکار استفاده نمایند.
- شرکتهایی که خدمات متنوع ارائه می دهند یا خدمات متنوعی دارند.
تراز آزمایشی
با انتقال رویدادهای مالی یک دوره از دفتر روزنامه به دفتر کل تراز آزمایشی تهیه میگردد. تراز آزمایشی ابزاری است که حسابداران جهت آزمون صحت مدارک مالی مورد استفاده قرار می دهند.
ثبت معاملات
ایجاد طلب، ورود پول یا دارایی دیگر بابت ارائه خدمات به مشتریان را درآمد میگویند.
هنگامی که یک شرکت خدماتی به مشتری ارائه میدهد درآمدی کسب میکند. نحوه ثبت حسابداری شرکتهای خدماتی در زمان حصول درآمد در دفتر روزنامه به شکل زیر میباشد:
| دفتر روزنامه |
| شماره سند | تاریخ | شرح | عطف | بدهکار | بستانکار |
| | 1400/02/01 | صندوق/بانکدرآمد خدماتبابت صدور صورتحساب شماره 1 و دریافت وجه آن | | ** | ** |
اگر پس از ارائه خدمات، صورت حساب صادر اما وجهی دریافت نگردد، حسابهای دریافتنی در درفتر روزنامه بدهکار خواهد شد.
هزینه موجب کاهش سرمایه میگردد و با افزایش آن حساب هزینه بدهکار میگردد.
نحوه ثبت هزینههای ایجاد شده در دفتر روزنامه
محاسبه بهای تمام شدهخدمات در موسسات خدماتی سادهتر است، زیرا تنها شامل حقوق و دستمزد نیروی انسانی و هزینههای سربار است.
جدول بهای تمام شده و تسهیم هزینه در شرکت خدماتی تحت اکسل
جهت محاسبه بهای تمام شده اطلاعات خدمات ارائه شده، مشتریان، حقوق پرداختی به کارمندان، درآمد حاصل شده از هر مشتری، هزینههای سربار و تسهیم هزینهها و حقوق پرداختی براساس مشتریان تعریف شده و سپس با توجه به اطلاعات وارده به اکسل و طبق فرمولهای تعریف شده، قیمت تمام شده خدماتی که ارائه شده در اکسل نمایش داده میشود.
نمونه سند حسابداری بهای تمام شده در شرکتهای خدماتی
در پایان دی ماه سال 1400 شرکت مشاوره ای اقدام به ارائه مشاره به شرکتهای زیر نموده است.
نمونه سند حسابداری بهای تمام شده
سایر اطلاعات به شرح زیر است:
- دستمزد دریافتی از مشتریان به ازاء هر ساعت مشاوره 10,000 ریال
- دستمزد پرداختی به کارمندان شرکت توسط شرکت مشاوره هر ساعت 4,000 ریال
- در طول ماه از جمعا معادل 800 ساعت کار انجام شده و حق الزحمه مربوط به کارمندان پرداخت شده است.
- از 800 ساعت خدماتی که انجام شده 100 ساعت آن قابل اختصاص به مشتری یا خدمات خاصی نبوده است.
- جمع هزینههای سربار برای این ماه شرکت 200,000 ریال و مبلغ 600,000 ریال صرف بازاریابی و هزینههای اداری شده است.
مطلوب است محاسبه قیمت تمام شده خدماتی که ارائه شده و انجام ثبتهای لازم:
درآمد = ساعت کار * دستمزد مستقیم اخذ شده از مشتریان
دستمزد = ساعت کار * دستمزد پرداختی شرکت به کارمندان
سربار مستقیم یا سرشکن = هزینه سربار * (ساعت کار کل / ساعت کار شرکت )
قیمت تمام شده خدمات = (سربار ساعت غیر قابل تخصیص + دستمزد ساعت غیر قابل تخصیص)- (دستمزد + سربار)
3,850,000 = (150,000+400,000) – (3,200,000 + 1,200,000)
نکات مهم محاسبه بهای تمام شده شرکتهای خدماتی
جهت محاسبه بهای تمام شده شرکتهای خدماتی رعایت و توجه به نکات زیر میتواند منجر به نتایج مطلوب شود:
- تعریف ماهیت فعالیتهای شرکت
- تعریف ظرفیتهای خدمات رسانی و نوع خدماتی که ارائه شده به مشتریان
- تعریف تقویمهای کاری
- تعریف مراکز هزینه و درآمد شرکت
- تعیین فعالیتهای مشابه
- تعیین روشهای هزینه یابی شرکت
- تعیین محرکهای هزینه ای و شناسایی رابطه مراکز هزینه با یکدیگر
تخصیص هزینه سربار در شرکت خدماتی
هزینههای سربار، هزینه هایی هستند که به خدمات ویژه و مشخصی اختصاص ندارند و به همین دلیل بایستی نسبت به تسهیم هزینه سربار اقدام شود.
تسهیم سربار به دو روش اولیه و ثانویه تقسیم میشود که هریک به شرح زیر هستند.
تسهیم اولیه
روش تسهیم اولیه یک شرکت خدماتی عبارت است از سرشکن کردن هزینههای غیر مستقیم به دوایر خدماتی.
تسهیم ثانویه
در یک شرکت خدماتی عبارت است از سرشکن کردن هزینههای دوایر خدماتی به دوایر خدماتی براساس مبنای فعالیت، که خود به روش مستقیم، روش یک طرفه و روش دو طرفه تقسیم میشود.
سیستمهای سنتی محاسبه بهای تمام شده و اشکالات آن
برای محاسبه بهای تمام شده شرکتهای خدماتی دو رویکرد سنتی و نوین وجود دارد. امروزه هزینه سربار بیش از 50 درصد هزینه محصول را در بر می گیرد، اما در سیستم هزینه یابی سنتی جهت تخصیص هزینههای سربار معمولا از هزینه (ساعت) کار مستقیم به عنوان مبنای تخصیص استفاده میشود.
همچنین هزینه کار مستقیم اغلب کمتر از 15 درصد میباشد. بنابراین استفاده از مبناهایی مانند هزینه (ساعت) کار مستقیم جهت تخصیص هزینههای سربار سبب میشود که مقدار واقعی بهای تمامشده خدمات به دست نیاید.
معایب سیستمهای سنتی هزینه یابی
- ناتوانی در ارائه اطلاعات بهای تمام شده بخصوص در شرکتها با خدمات متنوع
- عدم تفکیک حوزه هزینههای متفاوت
- سیستم سنتی از مبنای مشترک و واحد جهت تخصیص هزینهها استفاده مینماید. در نتیجه استفاده از این روش موجب میگردد که تسهیم هزینهها به طور واقعی انجام نمی شود.
- اطلاعات دقیقی در مورد بهای تمام شده و سایر اطلاعات مورد نیاز تصمیم گیری تهیه نمی گردد.
- در این سیستم فقط هزینههای مستقیم در محاسبه بهای تمام شده منظور میگردد با اتکا بر روش مذکور امکان تجزیه و تحلیل بیشتر در مورد بهبود فعالیتها و روشهای کاهش هزینه وجود ندارد.
- سیستم سنتی اطلاعات واقعی را از فرایند عملیات و هزینهها نشان نمی دهد.
در سیستم هزینه یابی سنتی، هزینههای سربار تنها براساس یک محرک هزینه مانند حجم خدمات، ساعات کار مستقیم، ساعات کار ماشین یا میزان دستمزد مستقیم تسهیم میگردد. در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت تسهیم هزینههای سربار شامل دو مرحله است.
مرحله اول: شناسایی فعالیتهای عمده
مرحله دوم: تخصیص هزینه انباشته هر فعالیت به نسبت مقدار مصرف محرکهای هزینه
