مرخصی
مرخصی (leave) حقی است در ترک کار برای روزهای غیرتعطیل که این حق از دیرباز به رسمیت شناخته شده و در قانون کار هم قرار گرفته شده است.
انواع مرخصی در قانون کار
مرخصی استحقاقی کارگران
هرکارگر یا کارمند در طول یک سال کارکرد در هرکارگاه یا موسسه میتواند از ۳۰ روز مرخصی استحقاقی استفاده کند. به صورت میانگین برای هر ماه کاری برای کارگران ۲.۵ روز مرخصی استحقاقی از نوع مرخصی با حقوق و مزایا می باشد. یعنی وقتی کارگر از این مرخصی استفاده می کند باید حقوق و مزایای او از سمت کارفرما پرداخت شود.
قانون مربوطه مرخصی
- روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد است. (ماده 62)
- کارگران علاوه بر تمام تعطیلات رسمی کشور، یک روز دیگر هم تعطیل اند و آن تعطیلی ۱۱ اردیبهشت، روز کارگر است که کارفرمایان نباید در این روز کارگران را به خدمت بگیرند یا وادار به کار کنند، ضمن آن‌که حقوق و دستمزد و محاسبه اضافه کاری روز تعطیل کارگر باید محاسبه شود. (ماده 63)
- مرخصی استحقاقی ۲۶ روز در سال است که با احتساب ۴ روز جمعه ۳۰ روز میشود. (ماده ۶۴)
- سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد. (ماده ۶۴ قانون کار)
- برای کار کمتر از یک سال مرخصی به نسبت مدت کار محاسبه میشود. (ماده ۶۴)
- کارگر تنها میتواند ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره نماید. (ماده ۶۶)
- در صورت تنظیم مرخصی کارگران (سه ماه آخر هر سال برای سال بعد با تایید شورای اسلامی کار) در روزهای سال امکان جابجایی مرخصی بین خود کارگران وجود دارد. (ماده ۶۹)
- در صورت عدم توافق کارگر و کارفرما در مورد زمان مرخصی کارگر، نظر اداره کار و امور اجتماعی محل لازم الاجراست. (ماده ۶۹)
- در صورت بازنشستگی، از کارافتادگی کلی، تعطیلی کارگاه یا فوت کارگر، مطالبات بابت مرخصی استفاده نشده به کارگر یا ورثه پرداخت میشود. (ماده ۷۱)
- در صورت استعفا و ترک کار، مطالبات بابت مرخصی‌های باقیمانده به کارگر تعلق نمی‌گیرد.
- نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین میشود. (ماده ۷۲)
- کارگران کارمزد برای روزهای جمعه و تعطیلات رسمی و مرخصی، استحقاق دریافت مزد بر اساس میانگین کارمزد در روزهای کارکرد آخرین ماه را دارند. (ماده ۳۴)
- کارگران کارمزد برای روزهای جمعه و تعطیلات رسمی و مرخصی، استحقاق دریافت مزد را دارند و مأخذ محاسبه میانگین کارمزد آنها در روزهای کارکرد، آخرین ماه کار آنها است. مبلغ پرداختی هم نباید کمتر از حداقل مزد قانونی باشد.( ماده ۴۳)
- مرخصی‌های روزهای پنجشنبه، ۴ ساعت در نظر گرفته میشود.
طبق ماده 65 قانون کار مرخصی‌های سالانه کارگران در مشاغل سخت و زیان آور در سال حداکثر 5 هفته است که این مرخصی باید در صورت امکان در دو نوبت و در پایان هر 6 ماه به آنها داده شود، در مشاغل سخت و زیان آور مرخصی‌ها افزایش یافته و به 5 هفته در سال میرسد.
مرخصی استعلاجی
بر اساس بند ۷ ماده ۲ قانون تامین اجتماعی، در شرایطی که بیماری از لحاظ جسمی و روحی سلامت افراد را تحت تاثیر قرار دهد و مانع از کار کردن آنان شود افراد مشمول دریافت این مرخصی با حقوق و مزایا قرار خواهند گرفت. همچنین بر اساس ماده ۷۴ قانون کار مدت زمانی که افراد در این مرخصی به سر می برند جزو سابقه کاری آنان به حساب می‌آید. علاوه بر آن در زمان بازنشستگی این ایام را نیز به حساب آورده و در عمل آن را ملاک عمل قرار می‌دهند.
طبق قانون مدنی اداره کار مرخصی‌های استعلاجی میتواند حداکثر 4 ماه باشد اما اگر فرد بیماری صعب العلاج داشته باشد و نیاز به استراحت یک ساله یا بیشتر باشد کارگر بازنشسته میشود.
در قانون کار محدودیتی برای گرفتن مرخصی‌های استعلاجی برای کارگران پیش بینی نشده و به میزانی که پزشک معالج تجویز کند امکان استفاده از این مرخصی وجود دارد.
در مرخصی‌های استعلاجی اگر در هر نوبت کمتر از 7 روز یا در طول سال کمتر از 15 روز باشد، تایید پزشک معالج کفایت میکند، برای مرخصی‌ها 15 تا 60 روز باید مرخصی را پزشک معتمد تاییید کند و برای مدت بیشتر از 60 روز باید شورای پزشکی تأمین اجتماعی آن را تایید نماید.
مرخصی‌های استعلاجی کارمندان دولت نیز حداکثر 4 ماه است که در مورد بیماری صعب العلاج با تایید وزارت بهداشت محدودیت زمانی ندارد.
مرخصی ساعتی
بصورت ساعتی
مرخصی گرفتن برای ازدواج
زمان ازدواج
مرخصی های بارداری و زایمان
وقت بارداری
مرخصی زمان فوت اقوام درجه یک
زمان فوت
مرخصی بدون حقوق
مرخصی به کارمند بصورت توافقی
دستمزد مرخصی استفاده نشده
کارگران می توانند در طی سال از مرخصی های خود استفاده کنند و در صورتی که از مرخصی های استحقاقی خود استفاده نکنند حسابدار حقوق و دستمزد باید در پایان سال تعداد ۹ روز را ذخیره و دستمزد سایر ایام مرخصی را محاسبه و به کارگر پرداخت کند. اگر با نحوه این محاسبات آشنا نیستید حتما پست آموزش محاسبه مرخصی استحقاقی استفاده نشده را حتما بررسی کنید
نمونه فرم مرخصی پرسنل (word)
در ادامه دو نمونه فرم مرخصی که به صورت روزانه و ساعتی می باشد برای شما اماده کردیم که حسابداران حقوق و دستمزد میتوانند آنها را به صورت رایگان دریافت و در سیستم خود استفاده کنند.
