قرارداد کار چیست؟
قراردادهای کار به سندی رسمی گفته میشود که در آنها شرایط و قوانین شروع کار گفته شده و هر دو طرف قرار داد باید درخواستهایشان را در این قرارداد بیان کنند. اگر هر دو طرف با یکدیگر به توافق برسند. قرارداد کار امضا و بعد از آن رابطه کاری بین کارفرما و نیروی کار ایجاد میشود. اساس ماده ۷ قانون کار، قراردادکاری به صورت کتبی یا شفاهی است که بهموجب آن، کارگر در قبال دریافت حقالسعی، کاری را به صورت موقت یا غیر موقت برای کارفرما انجام میدهد. به طور کلی تعریف قرارداد کاری به همین صورت بوده؛ اما انواع قراردادهای کاری با توجه به نکاتی مانند تمایل کارفرما و کارگر، نوع شغل و سایر موارد مشابه دیگر، به دستهبندیهای مختلفی تقسیم میشوند. انواع قرارداد کار در دو دسته اصلی دولتی و خصوصی قرار دارند. علاوه بر نوع استخدام، زمان قرارداد نیز یکی از فاکتورهای مهم در دستهبندی انواع قرارداد کاری به شمار میرود
مهمترین نکات قرارداد کار در سال 1403 و 1402 + دانلود نمونه قرارداد اداره کار و قرارداد کار دوره آزمایشی
قرارداد کار انواع مختلفی دارد که همگی اجباری می باشند و به عنوان یک فرم حقوقی قابل استناد در مراجع قانونی میان کارگر و کارفرما محسوب میشوند
با توجه به این موضوع، نمونه قرارداد انجام کار به قرارداد کاری دائمی ( غیر موقت ) ، قرارداد کار موقت با مدت معین و کار معین تقسیم میشود.
ماده 7 قانون کار جمهوری اسلامی ایران قرار داد کار را تعریف کرده است.
لازم به ذکر است که هریک از این قراردادها میتواند در شرکتهای خصوصی و یا دولتی تنظیم شود و در این خصوص تفاوتی وجود ندارد.
با ما همراه باشید تا انواع قرارداد کار وزارت کار ، نکات قرارداد کار و قرارداد آزمایشی اداره کار را بررسی کنیم. این نکات، مهمترین نکات مشترک میان قرارداد سال 1403 و 1402 است. لذا مطمئن باشید که تمام نکاتی که در این مقاله مطالعه میکنید در سال جدید نیز دارای اهمیت است.
انواع قرارداد کار
ابتدا انواع قرارداد کار وزارت کار را با هم مرور میکنیم و پس از آن، مهمترین نکات قانون کار یا قرارداد استخدام را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا با انواع آن آشنا شوید
قرارداد کار دائمی ( غیر موقت )
قرارداد کار دائم یا فرم قرارداد کار غیرموقت ، یک توافق نامه بدون زمان است. یعنی در بندهای فرم قرار داد کار هیچ نشانهای در مورد موقتی بودن، وجود ندارد.
یکی از نکات مهم قرارداد کار وزارت کار این است که مطابق تبصره 2 ماده 7 قانون کار در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود قراردادکار، دائمی محسوب میشود
شرایط فسخ نمونه قرارداد انجام کار دائمی
مطابق ماده 21 قانون کار، قرارداد دائم با یکی از شرایط زیر به پایان میرسد:
- فوت کارگر
- بازنشستگی یا از کار افتادگی کامل کارگر
- استعفای کارگر
- اخراج موجه کارگر
استعفای کارگر مطابق قانون انجام میشود. کارگر وظیفه دارد یک ماه به فعالیت خود ادامه دهد و در همان ابتدا استعفای خود را به صورت کتبی به کارفرما اعلام کند. در صورتی که حداکثر ظرف مدت 15 روز، استعفای خود را به صورت مکتوب به کارفرما اطلاع ندهد استعفای ایشان منتفی محسوب میشود و قرارداد قانون کار همچنان معتبر است. در این حالت، کارگر وظیفه دارد رونوشت استعفا و انصراف آن را به شورای اسلامی کارگاه (در صورت وجود) یا انجمن صنفی یا نماینده کارگران تحویل دهد.
درباره اخراج کارگر نیز باید توجه داشت که مطابق ماده 27 همین قانون، هرگاه کارگر در انجام وظایف خود کوتاهی کند و آییننامههای انضباطی کارگاه را حتی با وجود تدکرات کتبی نقض کند، کارفرما حق دارد علاوه بر مطالبات و حقوق عقب افتاده، به نسبت هر سال سابقه کار، معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به عنوان حق سنوات به او پرداخت کند و قرارداد فسخ شود.
قرارداد کار موقت با مدت معین
پس از قرارداد کار دائم ، یکی دیگر از انواع قرارداد کار ، قرارداد کار موقت با مدت معین است.
ماهیت برخی کارها به شکلی است که برای آن، مدت مشخصی از طرف کارفرما مشخص میشود. اما مدت قرارداد قانون کار ، از سوی کارفرما و کارگر ، قابل تمدید است. لازم به ذکر است که تمدید قرارداد کاری به معنای تبدیل آن به کار دائم نیست مگر آن که طرفین در این مورد توافق کنند و به صراحت به دائمی بودن آن اشاره شود. عدم تمدید قرارداد کار هم بعد از پایان مدت آن امکانپذیر است. یعنی کارفرما موظف نیست که قرارداد را تمدید کند و به محض خاتمه قرارداد، وظایف قانونی طرفین تمام میشود.
قرارداد کار موقت با کار معین
ویژگی این نوع قراردادها، معین بودن عمل و نتیجه آن است و شرط زمان انجام عمل در آن، اهمیت کمتری دارد. اگرچه نوشتن مدت آن بهتر است تا از سوء استفادههای احتمالی جلوگیری شود و یک قرارداد مطمئن تنظیم گردد. نحوه پرداخت حق الزحمه در بخش شرایط توافق، ذکر میشود و با انجام کامل تعهدات و پرداخت حق الزحمه ، قرارداد نامه کاری موقت به پایان میرسد.
شرایط فسخ نمونه قرارداد انجام کار موقت
مطابق ماده 25 قانون کار جمهوری اسلامی ایران ، هرگاه قرارداد کاری برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین امضاء شده باشد هیچ کدام از طرفین فرم قراردادکار ، به تنهایی حق فسخ آن را ندارند. اما به طور کلی شرایط پایان قراردادکار موقت یا قرارداد مدت معین یا قرارداد کار معین تا حد زیادی مشابه قرارداد کار دائمی است که در بالا، آن را توضیح دادیم. تنها نکتهای که در این خصوص وجود دارد آن است که در این نوع از قراردادکار ، پس از پایان مدت نیز در صورت عدم تمدید قرارداد کار وزارت کار ، توافق نامه به پایان میرسد و اگر قرارداد کاری معین است پس از انجام کامل عمل، رابطه کارگری و کارفرمایی تمام میشود.
ساعت کار به چه صورت است؟
مساله ساعات کار کارگران، یکی از نکات مهم قرارداد کار وزارت کار است.
مطابق با ماده 51 قانون کار ، ساعات کار کارگران در هر روز، نباید از 7 ساعت و 20 دقیقه بیشتر باشد.
البته در کارهای سخت و زیان آور و زیرزمینی ساعات کار نباید از شش ساعت در روز و 36 ساعت در هفته بیشتر شود.
کارفرما و کارگر میتوانند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان نوشته شده در قانون کار و در سایر روزها بیشتر از آن قرار دهند به شرط آن که مجموع ساعات کار در کل هفته از 44 ساعت بیشتر نشود.
بیمه
مطابق با ماده 148 قانون کار، کارفرمایان وظیفه دارند که بر اساس قانون تامین اجتماعی، کارگران خود را بیمه کنند.
نکته بالا در خصوص انواع روابط کاری صدق میکند و تفاوتی درباره انواع قرارداد کار دائمی یا موقت وجود نخواهد داشت. در هرصورت، حق بیمه کارگر باید پرداخت شود.
مزد کارگر
بر اساس ماده 35 قانون کار، مزد یا حق الزحمه ، وجه نقد یا غیر نقدی یا هم نقدی و هم غیر نقدی است که در مقابل انجام کار به کارگر پرداخت میشود.
در صورتی که مزد به صورت ساعتی پرداخت شود به آن مزد ساعتی گفته میشود.
اگر پرداخت مزد بر اساس میزان انجام کار یا محصولی باشد که تولید شده است به آن، کارمزد و چنانچه بر اساس انجام کار در زمان معین باشد به آن کارمزد ساعتی گفته میشود.
در حال حاضر، حداقل دستمزد کارگری 1,393,250 ریال (یک میلیون و سیصد و نود و سه هزار و دویست و پنجاه ریال) است و حداقل حقوق ماهیانه (برای 30 روز کار) مبلغ 41,797,550 (چهل و یک میلیون و هفتصد و نود و هفت هزار و پانصد و پنجاه ریال) محاسبه میشود.
تعطیلات کارگر
مطابق با ماده 62 قانون کار ، روز جمعه به عنوان روز تعطیل کارگران محسوب میشود که البته به روز جمعه مزد تعلق میگیرد حتی با وجود آن که کارگر کار نکرده باشد و در تعطیلات باشد.
البته در اموری که نیاز به کار در روز جمعه است، اگر از تعطیلی روز جمعه استفاده نشود کارگر حق دارد 40 درصد اضافه بر مزد دریافت کند یعنی علاوه بر حقوقی که بخاطر کار در روز جمعه دریافت میکند 40 درصد از حقوق روزانه خود را هم دریافت خواهد کرد.
مرخصی کارگر
مرخضی سالانه کارگران با استفاده از مزد و محاسبه چهار روز جمعه، مجموعا یک ماه است.
بقیه روزهای تعطیل جزو روزهای مرخصی محسوب نمیشود.
در مورد کارگرانی هم که کمتر از یک سال مشغول به کار هستند میزان مرخصی استحقاقی به نسبت مدت زمانی که کار کردهاند از کل سال و از میزان یک ماه مرخصی استحقاقی محاسبه میشود.
حق مسکن و بن کارگری
حق مسکن و بن کاری ، از مزایای قانونی کارگر و کارمند محسوب میشود.
کارفرما موظف است این حقوق قانونی را پرداخت کند. اگر از پرداخت آن مبالغ خودداری کرد، کارگر میتواند به وزارت کار مراجعه کند و دعوای او در آنجا مطرح شود.
در حال حاضر، بن کارگری به میزان 8,500,000 ریال (هشت میلیون و پانصد هزار ریال) و حق مسکن به مبلغ 6,500,000 ریال (شش میلیون و پانصد هزار ریال) است.
حق اولاد
پرداخت حق اولاد به کارگر، شرایط زیر را دارد:
- حق اولاد برای تمام فرزندان تعلق میکیرد.
- کارگر باید حداقل 720 روز، سابقه داشته باشد.
- باید سن فرزندان، کمتر از 18 سال تمام شمسی باشد. یا فرزندان مشغول به تحصیل بدون اشتغال به کار باشند.
- در در مورد دختر، تا زمان ازدواج، حق اولاد پرداخت میشود.
در حال حاضر، حق اولاد به میزان 4,179,750 ریال (چهار میلیون و صد و هفتاد و نه هزار و هفتصد و پنجاه ریال) است.
یک نکته مهم این است که در حال حاضر و با توجه به قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، محدودیتی در تعداد اولاد کارمند و کارگر وجود ندارد. بر همین اساس، کارفرما موظف به پرداخت حق اولاد به تمام فرزندان نیروی انسانی خود است. این در حالی است که تا قبل از تصویب این قانون، در خصوص حق اولاد، سقف وجود داشت و این سقف تا دو فرزند بود. به عبارت دیگر، تا قبل از تصویب قانون جدید، فقط دو فرزند از فرزندان کارگران و کارمندان مشمول حق اولاد بودند و در مورد تعداد مازاد بر این افراد، مبلغی پرداخت نمیشد. به نظر میرسد این تغییرات با هدف تشویق به فرزند آوری طراحی و در متن قانون منعکس شده است.
حق ماموریت
طبق ماده 46 قانون کار، ماموریت وقتی اتفاق میافتد که کارگر برای انجام کار، حداقل، 50 کیلومتر از کارگاه دور شود یا اگر تا این مسافت دور نمیشود، مجبور باشد، حداقل یک شب در محل ماموریت توقف کند. طبق قانون کار، حق ماموریت از مزد ثابت یا مزد مبنای کارمند و کارگر، کمتر نیست. از طرف دیگر، کارفرما موظف است، هزینه رفت و برگشت به محل ماموریت را پرداخت کند.
کارگر در مورد پرداخت این هزینهها هیچ وظیفهای ندارد.
دوره آزمایشی قرارداد کار وزارت کار
مساله دوره آزمایشی یکی دیگر از نکات مهم قرارداد کار است.
طبق ماده 11 قانون کار طرفین میتوانند با توفق یکدیگر، مدتی را به عنوان دوره آزمایشی تعیین کنند.
در طول این مدت هریک از طرفین حق دارند بدون نیاز به اطلاع قبلی و بدون آن که لازم باشد خسارتی پرداخت نمایند رابطه کاری را قطع کنند و قرارداد کار آزمایشی فسخ شود.
البته در صورت فسخ نمونه قرارداد کار دوره آزمایشی و قطع رابطه کاری از طرف کارفرما ، ایشان وظیفه دارد حقوق کامل تمام دوره آزمایشی را به طرف مقابل پرداخت کنند اما اگر کارگر به قراردادکار پایان دهد، کارگر فقط مستحق دریافت دستمزد مدتی است که فعالیت کرده است.
حداکثر مدت دوره آزمایشی قرارداد کاری برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا، سه ماه است.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم، موضوع بیمه دوره آزمایشی است. باید توجه داشت که حتی در دوره آزمایشی نیز، کارگر مستحق دریافت بیمه میباشد. کارفرما باید توجه داشته باشد که رابطه کاری با کارگر حتی اگر به صورت آزمایشی باشد.
